Rozstanie dwojga ludzi i zakończenie ich małżeństwa – nawet jeśli odbywa się w sposób pokojowy – nigdy nie jest prostą sprawą. Zanim dojdzie do formalnego orzeczenia rozwodu, konieczne jest wzięcie udziału w określonych procedurach sądowych. W trakcie rozpraw strony zwykle reprezentowane są przez swoich pełnomocników, którzy odpowiadają m.in. za udzielanie porad prawnych, przygotowywanie stosownych pozwów i wniosków, a także gromadzenie materiału dowodowego. Czas trwania postępowania uzależniony jest od indywidualnych okoliczności, takich jak np. wcześniejsze ustalenie kwestii podziału majątku bądź wysokości alimentów na małoletnie dzieci. Przeczytaj, jak wygląda przebieg sprawy rozwodowej.
Przygotowanie do rozwodu
Jeśli planujesz formalne zakończenie związku małżeńskiego, musisz najpierw rozważyć kilka zagadnień. Przede wszystkim należy zastanowić się nad tym, czy w danej sytuacji orzeczenie rozwodu będzie w ogóle możliwe. W pewnych okolicznościach okazuje się, że ewentualne rozstanie małżonków stałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Wypada też podjąć decyzję, czy rozejście się ma nastąpić w sposób polubowny, czy z orzekaniem o winie.
Trzeba pomyśleć, jak rozwiązać następujące problemy:
- opieka nad nieletnim potomstwem przy jednoczesnym zabezpieczeniu kontaktów wyprowadzającego się z domu rodzica z dziećmi;
- wysokość świadczeń alimentacyjnych;
- skutki majątkowe rozwodu w postaci konieczności przeprowadzenia podziału posiadanych dóbr materialnych po ustaniu ustawowego ustroju.
Strona wszczynająca postępowanie rozwodowe (powód) w swoim działaniu kieruje się planem opracowanym przez adwokata.
Warto mieć świadomość, że rozwód nie jest tym samym, co unieważnienie małżeństwa. W tym drugim przypadku orzeka się brak zgodności z prawem danego związku już w momencie jego zawarcia.
Przyczyny rozwodów
Małżonkowie mogą starać się o formalne zakończenie łączącego ich związku z różnych powodów. Najczęstsze przyczyny rozwodów to:
- zdrada partnera;
- uzależnienie od rozmaitych używek;
- niechęć do posiadania dzieci albo powiększenia rodziny;
- notoryczne uchylanie się od pracy.
Najistotniejszą przesłanką przemawiającą za wydaniem wyroku rozwodowego w danej sprawie jest stwierdzenie trwałości oraz nieodwracalności rozkładu pożycia małżeńskiego, wyrażającego się we wspólnocie duchowej, fizycznej oraz gospodarczej. Dla sądu istotną kwestią pozostaje również zgodność decyzji o rozstaniu z ogólnie pojętymi zasadami współżycia społecznego, przykładowo gdy jedna ze stron wymaga opieki współmałżonka ze względu na poważną chorobę. Sąd może oddalić powództwo o rozwód, jeśli orzeczenie rozwodu godziłoby w dobro wspólnych małoletnich dzieci.
Wszczęcie procedury rozwodowej
W celu rozpoczęcia procesu sądowego o rozwiązanie małżeństwa strona powodowa albo reprezentujący jej interesy adwokat sporządza pozew rozwodowy. W dokumencie tym zawiera się wniosek o rozwód oraz określenie jego rodzaju. Od składającego wspomnianą dokumentację wymaga się również dołączenia odpisów aktów związku i urodzenia dzieci, a także zaświadczenia o zarobkach.
W pozwie rozwodowym zawiera się dokładnie określone żądania oraz okoliczności, które je uzasadniają. Przekazuje się również informacje o podjętych próbach pozasądowego rozwiązania konfliktu na drodze mediacji.
Pozew rozwodowy zwykle składa się w biurze podawczym Sądu Okręgowego właściwego dla obecnego bądź byłego miejsca zamieszkania obojga małżonków lub jednego z nich. Można to zrobić osobiście lub wysłać listem poleconym na adres danej instytucji. Nie ma natomiast możliwości załatwienia wspomnianych formalności za pośrednictwem internetu.
Trudno jest jednoznacznie określić, ile będzie trwać dane postępowanie o rozwód. Zależy to od indywidualnych okoliczności, np. od tego, czy rozstanie następuje za porozumieniem stron, czy z orzekaniem o winie. Do szybszego zakończenia sprawy rozwodowej zazwyczaj przyczynia się wcześniejsze uzgodnienie przez małżonków kwestii dotyczących np. podziału mienia po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej, wysokości alimentów czy opieki nad małoletnimi dziećmi.
Rozprawa rozwodowa – podstawowe informacje
Odbywająca się w sądzie rozprawa rozwodowa zwykle przeprowadzana jest za „zamkniętymi drzwiami”. Niekiedy jednak sąd podejmuje decyzję o jawności procesu. Dzieje się tak, gdy małżonkowie zażyczą sobie publicznego rozpoznania sprawy.
Posiedzenie sądowe dochodzi do skutku, nawet jeżeli jedna ze stron nie stawiła się na rozprawie. Nieusprawiedliwiona absencja powoda na pierwszej rozprawie prowadzi najpierw do zawieszenia sprawy, a następnie po upływie roku do umorzenia (jeśli w międzyczasie strony nie podejmą stosownych kroków w celu podjęcia postępowania).
Pojedyncza rozprawa rozwodowa trwa zazwyczaj od kilkunastu minut do kilku godzin. Jeśli małżonkowie wcześniej doszli do porozumienia w różnych istotnych kwestiach, można liczyć na zakończenie procedur już po pierwszym posiedzeniu. Podczas przewodu na sali obecne są tylko strony, ich pełnomocnicy oraz sędziowie. W trakcie przesłuchuje się najpierw świadków, a następnie małżonków. W dalszej kolejności dochodzi do wydania wyroku rozwodowego.
Rozwód a kwestie majątkowe
Sąd w wyroku rozwodowym orzeka definitywne zakończenie małżeństwa. Jednym z najważniejszych skutków takiego stanu rzeczy jest ustanie ustroju majątkowego w postaci wspólności. Zgromadzone w trakcie małżeństwa dobra ruchome i nieruchome ulegają rozdzieleniu. Jeśli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie lub dysponują innymi składnikami mienia, w takim przypadku możliwe są trzy wyjścia:
- podział mienia na dwa osobne lokale;
- przyznanie określonych składników majątku, np. lokalu mieszkalnego jednej ze stron z równoczesnym obciążeniem jej koniecznością spłaty współmałżonka;
- sprzedaż nieruchomości lub ruchomości oraz podzielenie uzyskanej w ten sposób gotówki między strony.
Decyzję, jakie skutki majątkowe pociągnie za sobą rozwód, małżonkowie mogą podjąć jeszcze przed rozstaniem. W przypadku obustronnego dojścia do porozumienia w tej kwestii można skorzystać z opcji podpisania umowy w formie aktu notarialnego. Dzięki temu podział mienia po ustaniu ustawowego ustroju w postaci majątkowej wspólności małżeńskiej następuje relatywnie szybko.
Procedura rozwodowa w pigułce
Do formalnego rozstania małżonków dochodzi z różnych przyczyn. W celu uzyskania wyroku rozwodowego należy złożyć stosowny pozew w sądzie właściwym dla obecnego albo byłego miejsca zamieszkania małżonków. W posiedzeniu za zamkniętymi drzwiami uczestniczą małżonkowie, ich adwokaci oraz sędziowie. Jeśli strony ustaliły wcześniej między sobą podstawowe kwestie dotyczące podziału majątku, wysokości alimentów oraz opieki nad dziećmi, orzeczenie rozwodu może nastąpić już w trakcie pierwszej rozprawy. Jeśli jednak sąd stwierdzi, że rozejście się pary w danym przypadku byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, odstępuje od wydania wyroku rozwodowego.