Od pewnego czasu kierowcy obarczeni orzeczonym zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych mogą skorzystać z udogodnienia jakim jest tzw. blokada alkoholowa. Mimo, iż taka możliwość istnieje już od niespełna czterech lat (przepis wszedł w życie 20 marca 2015 r.), Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje na bardzo niskie zainteresowanie jego stosowaniem. Ze statystyk przedstawionych przez resort w odpowiedzi dla RPO wynika, iż co siódmy kierowca skazany za jazdę po spożyciu alkoholu może nadal prowadzić samochód, o ile jest on wyposażony w tzw. blokadą alkoholową. W 2017 r. sądy wyraziły zgodę wobec 6796 osób, a skazywanych jest ok. 50 000 osób rocznie. RPO wystąpił do Ministra Sprawiedliwości z wnioskiem o rozpowszechnienie informacji o możliwości skorzystania z dobrodziejstwa blokady alkoholowej, ponieważ przepis art. 182a§1 Kodeksu karnego wykonawczego jest rzadko stosowany z uwagi na brak wiedzy o możliwości ubiegania się o zwrot prawa jazdy. Taki sposób wykonywania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów wydaje się być korzystnym wobec skazanych, dla których samochód jest środkiem utrzymania, opieki lub jedynym środkiem transportu.
W sytuacji zastosowania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, Starosta zobowiązany jest do cofnięcia prawa jazdy skazanemu na określony czas. Jednakże została wprowadzona możliwość ubiegania przez skazanego o zwrot prawa jazdy, ale pod warunkiem prowadzenia wyłącznie pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową. Jeżeli Sąd wyrazi zgodę w przedmiocie zastosowania blokady alkoholowej, wówczas starosta zobowiązany jest do zwrotu prawa jazdy.
Czym natomiast jest rzeczona blokada alkoholowa? Otóż jej definicja została zawarta w art. 2 pkt 84 ustawy 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. Z przepisu tego wynika, że jest to urządzenie techniczne uniemożliwiające uruchomienie silnika pojazdu silnikowego i pojazdu szynowego, w przypadku gdy zawartość alkoholu w wydychanym przez kierującego powietrzu wynosi co najmniej 0,1 mg alkoholu w 1 dm3. Dokładniej jest to urządzenie zespolone z układem zapłonowym samochodu. By uruchomić silnik należy dmuchnąć w ustnik, jeżeli jednak urządzenie wykryje w wydychanym powietrzu zawartość alkoholu, która przekracza dopuszczalne normy, uruchomienie pojazdu nie nastąpi. Zatem w skrócie jest to urządzenie, które wymusza badanie trzeźwości kierowcy, a w przypadku przekroczenia dopuszczalnego progu zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu nie pozwala na uruchomienie silnika.
Koszt takiej blokady jest oczywiście uzależniony od modelu. Ceny wahają się od 3 tysięcy w górę, jednakże dostępne są już na rynku wtórnym w odpowiednio niższej kwocie. Z informacji dostępnych na portalach motoryzacyjnych dowiadujemy się również o istnieniu dyskretnych modeli blokady, przypominających smartfon oraz możliwości wynajęcia takiej blokady.
W przypadku korzystania z blokady alkoholowej pamiętać należy o konieczności posiadania zaświadczenia potwierdzającego jej kalibrację, gdyż funkcjonariusz Policji może ją skontrolować.
Blokada alkoholowa ma szczególne znaczenie dla tych kierowców, wobec których w przeszłości sąd wydał zakaz prowadzenia pojazdów za:
- przestępstwo prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,25 promila w wydychanym powietrzu = 0,5 promila we krwi),
- wykroczenie prowadzenia pojazdu w stanie po spożyciu alkoholu (0,1 – 0,25 promila w wydychanym powietrzu = 0,2 – 0,5 promila we krwi),
ponieważ stanowi ona szansę na skrócenie czasu obowiązywania tego zakazu.
Warto w tym miejscu już na wstępie sprostować pewną kwestię – wśród informacji dostępnych w Internecie dominuje określenie „skrócenie” trwania zakazu prowadzenia pojazdów przez blokadę alkoholową. Niemniej jednak jest pewnego rodzaju skrót myślowy, ponieważ czas stosowania środka karnego (zakazu prowadzenia pojazdów) faktycznie nie zostaje skrócony, a jedynie zmienia się sposób jego wykonywania. Zakaz prowadzenia pojazdów będzie się ograniczał wyłącznie do pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową. Oznacza to, że skazany kierowca będzie mógł prowadzić pojazdy nawet w trakcie trwania zakazu, jednak tylko te wyposażone w blokadę.
Dokładne warunki w przedmiocie zmiany zakresu stosowania zakazu prowadzenia pojazdów określa art. 182a Kodeksu karnego wykonawczego. Zgodnie z tym przepisem skazany po upływie połowy trwania zakazu prowadzenia pojazdów może złożyć do Sądu wniosek o dalsze wykonywanie orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową. Natomiast w przypadku, gdy Sąd orzekł zakaz prowadzenia pojazdów dożywotnio, kierowca może złożyć taki wniosek dopiero po upływie 10 lat od skazania.
Kierowca z zakazem prowadzenia pojazdów może złożyć wniosek o zmianę zakresu zakazu prowadzenia pojazdów wówczas, gdy:
- zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru,
- dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczony na podstawie art. 42 § 3 lub 4 Kodeksu karnego był wykonywany przez okres co najmniej 10 lat,
- postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz zachowanie w okresie wykonywania środka karnego uzasadniają przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
Wniosek o zmianę zakresu stosowania zakazu prowadzenia pojazdów składa się do sądu I instancji, który wydał wyrok skazujący wobec kierowcy. Należy jednak pamiętać, że samo złożenie wniosku nie jest gwarantem uzyskania pozwolenia na prowadzenie chociażby pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową. Sąd musi bowiem rozpatrzeć każdy taki wniosek indywidualnie i wydać odpowiednie postanowienie w przedmiocie zmiany zakresu przedmiotowego zakazu prowadzenia pojazdów: pozytywne bądź negatywne. Rozstrzygnięcie pozytywne oznacza wykonywanie środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową. Warto zaznaczyć, iż skazany po uzyskaniu pozytywnego rozstrzygnięcia może prowadzić pojazd niewyposażony w blokadę alkoholową, jeżeli jest to pojazd wykorzystywany do nauki jazdy i egzaminowania, a skazany jest osobą szkoloną lub egzaminową.
Rozstrzygnięcie negatywne natomiast może znaleźć przyczyny na gruncie formalnym, a także oceny sądu, że nie zachodzi wobec skazanego pozytywna prognoza kryminologiczna, tj. prowadzenie przez skazanego pojazdu zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Wówczas sąd wydaje postanowienie o odmowie zmiany sposobu wykonywania środka karnego. Na postanowienie przysługuje wnioskodawcy zażalenie. Termin jego wniesienia wynosi 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia (jeżeli kierowca był obecny na ogłoszeniu postanowienia) lub doręczenia postanowienia (jeżeli kierowca nie był obecny na ogłoszeniu postanowienia).
Zaznaczyć również należy uwagę, iż Sąd może uchylić zmianę zakresu przedmiotowego zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli dana osoba rażąco naruszyła bezpieczeństwo w ruchu. Nie musi się to wiązać z prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu.
Przeczytaj więcej o prawie cywilnym
oraz prawie karnym