Zakaz wstępu na imprezę masową (tzw. zakaz stadionowy) należy do katalogu środków karnych określonych w art. 39 Kodeksu Karnego. W systemie polskiego prawa karnego został uregulowany w Kodeksie Karnym jako środek karny orzekany wobec sprawców przestępstw oraz w Ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych, jako środek wobec sprawców wykroczeń enumeratywnie wymienionych w tej ustawie oraz w Kodeksie Wykroczeń. Jako środek karny zakaz wstępu na imprezy masowe może być orzekany jako środek karny obok kary, w razie odstąpienia o wymierzenia kary, jako samoistny środek oraz jako środek zabezpieczający, gdy sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności. Niezbędne dla określenia zakresu przedmiotowego tego zakazu jest odwołanie się do definicji imprezy masowej. Ustawa o Bezpieczeństwie Imprez masowych wyróżnia dwa podstawowe rodzaje imprezy masowej: artystyczno-rozrywkową oraz masową imprezę sportową, w tym mecz piłki nożnej. Formułuje także wyłączenia gdzie ze względu na charakter miejsca lub imprezy nie może być ona uznana za ,,imprezę masową” w rozumieniu tej ustawy takie jak: imprezy organizowane w teatrach, placówkach oświatowych, imprezy organizowane przez pracodawców dla pracowników, pod warunkiem, iż rodzaj imprezy odpowiada przeznaczeniu obiektu lub terenu, gdzie ma się ona odbyć. Konstruując definicję imprezy masowej ustawodawca posługuje się kryterium obiektywnym- ilości udostępnianych na stadionie miejsc w zależności od rodzaju imprezy masowej i obiektu, na którym się odbywa. Organizator imprezy masowej musi dysponować odpowiednim zezwoleniem oraz zapewnić przestrzeganie przepisów sanitarnych, czy przeciwpożarowych podczas jej trwania.
Czym są imprezy masowe?
Jak wskazują statystyki policyjne, każdego roku organizuje się w Polsce ok. 7000-9000 imprez masowych, które wymagają podjęcia przez funkcjonariuszy czynności zabezpieczających, z czego ok. 3000 kwalifikuje się jako sportowe, a wśród nich jest ok. 1000 meczów piłki nożnej. Co ciekawe, spośród wszystkich wydarzeń zaledwie ok. 200-300 rocznie ma status podwyższonego ryzyka, który wymaga zapewnienia szczególnej ochrony policji – to mniej niż 5% ogółu.
Jakie warunki musi wobec tego spełniać dane wydarzenie, aby można było je określić jako imprezę masową, która podlega ustawie o bezpieczeństwie obejmującej m.in. zakaz wstępu dla kibiców, w szczególności meczów piłki nożnej? Odnosząc się do wspomnianego kryterium liczebności, na podstawie obowiązujących przepisów prawnych można stwierdzić, że gdy w zamkniętych pomieszczeniach liczba uczestników przekracza 500 osób, przedsięwzięcie zyskuje status podwyższonego ryzyka – nie obejmuje to oczywiście wszystkich wyjątków, jak np. spektakle teatralne czy konferencje firmowe.
Kryteria imprez masowych
Wśród wyłączeń, o których warto wspomnieć, znajdują się także wydarzenia ogólnodostępne i bezpłatne, jak np. jarmarki świąteczne, akcje marketingowe w miejscach publicznych albo zabawy sylwestrowe w przestrzeni otwartej. Wracając do liczebności, należy zwrócić uwagę, że kryterium 500 osób dotyczy budynków zamkniętych – w przypadku obiektów otwartych, np. stadionów, limit ten zostaje podwyższony dwukrotnie, do 1000.
Zgodnie z treścią ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, która przewiduje zakaz wstępu jako karę (dotyka ona w szczególności kibiców meczów piłki nożnej), jeszcze inaczej sytuacja wygląda z wydarzeniami sportowymi odbywającymi się pod dachem. Dotyczy ich bowiem limit 300 osób – powyżej tej granicy omawiane przepisy zaczynają obowiązywać. Co równie istotne, organizator powinien mieć na uwadze także inne regulacje prawne, odnoszące się np. do zabezpieczania przeciwpożarowego czy wymogów budowlanych, które muszą być spełnione.
Zakaz stadionowy a ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych
Ustawa o Bezpieczeństwie Imprez Masowych nadała organizatorowi szerokie uprawnienia. Zgodnie z art. 14 ustawy może on nałożyć na osobę, która dopuściła się naruszenia regulaminu obiektu lub regulaminu imprezy masowej tzw. zakaz klubowy- polegający na zakazie uczestniczenia w kolejnych imprezach masowych przeprowadzanych przez organizatora meczu piłki nożnej. Pełni on podobną funkcję i wywiera podobne skutki jak zakaz wstępu na imprezy masowe nie należy jednak ich mylić. Najważniejszą różnicą pomiędzy nimi jest fakt, że zakaz klubowy ma charakter administracyjny, a nie karny. Nie jest on orzekany przez sąd lecz stosuje go organizator. Jest on także ograniczony przedmiotowo- jedynie do meczów piłki nożnej przeprowadzanych przez organizatora lub z udziałem drużyny organizatora. Stosuje się go wobec osoby, która dopuściła się złamania regulaminu a więc aktu prawnego o charakterze wewnętrznym, a nie ustawy jak w przypadku zakazu wstępu na imprezy masowe.
Zakaz klubowy a stadionowy
Jak długo może obowiązywać klubowy zakaz wstępu na imprezę masową, w szczególności meczów piłki nożnej? Zgodnie z obowiązującymi przepisami wspomnianej ustawy o bezpieczeństwie dla tego rodzaju wydarzeń, maksymalny czas obowiązywania takiej sankcji może wynosić 24 miesiące. Jednak aby weszła ona w życie, w terminie najpóźniej tygodniowym od daty uchwalenia, organizator jest zobligowany do powiadomienia danej osoby o nałożonej karze. W takiej sytuacji przysługuje prawo do złożenia wniosku o powtórną analizę sytuacji oraz skarga, którą należy kierować do sądu administracyjnego.
Zakaz wstępu na imprezy masowe
W regulacji kodeksowej zakaz wstępu na imprezy masowe występuje przede wszystkim jako środek o charakterze fakultatywnym. Sąd musi jednak nałożyć ten środek wraz z obowiązkiem przebywania w czasie trwania imprezy masowej w miejscu stałego pobytu lub innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem dozoru elektronicznego w razie ponownego skazania sprawcy za przestępstwo popełnione w związku z imprezą masową. Obligatoryjne przypadki kiedy sąd musi nałożyć zakaz wstępu na imprezy masowe formułuje ponadto ustawa. Są to przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, bezpieczeństwu powszechnemu a także naruszenie nietykalności funkcjonariusza, czynna napaść i wymuszenie popełnione w związku z imprezą masową. Inne kryteria dla określenia postaci zakazu wstępu na imprezą masową formułuje Ustawa o Bezpieczeństwie Imprez Masowych dla wykroczeń uzależniając ją od rodzaju danej imprezy masowej. Fakultatywną postać zakazu przewidziano dla wykroczeń popełnianych w związku z imprezą masową artystyczno-rozrywkową natomiast obligatoryjną dla wykroczeń w związku z masową imprezą sportową, w tym meczem piłki nożnej. Ustawodawca formułuje enumeratywną listę wykroczeń, za które orzekany jest zakaz, określając okres czasu, na jaki mogą być nałożone podobnie jak w Kodeksie Karnym- od 2 do 6 lat posługując się także podobnym kryterium-związku danego wykroczenia z imprezą masową. Nieco inne przesłanki przewidziane są jedynie dla występków o charakterze chuligańskim oraz zamiaru użycia niebezpiecznego przedmiotu, wykroczeniu unormowanym w art. 50a Kodeksu Wykroczeń. Przy orzekaniu zakazu wstępu na imprezy masowe za te wykroczenia sąd bierze pod uwagę czy udział sprawcy w imprezie masowej zagraża dobrom chronionym prawem.
Wyrok zakazujący
Aby sąd mógł orzec wobec sprawcy przestępstwa omawiany zakaz niezbędne jest spełnienie jednej z dwóch przesłanek-przestępstwo musi zostać popełnione w związku z imprezą masową bądź w razie skazania za występek o charakterze chuligańskim a udział sprawcy w imprezach masowych musi zagrażać dobrom chronionym prawem. Kryterium ,,związku” danego przestępstwa z imprezą masową nie oznacza, że musi być popełnione na imprezie masowej, podczas jej trwania. Może być popełnione poza taką imprezą, np. po jej zakończeniu. Przy ocenie tego czy dane przestępstwo pozostaje w związku z imprezą masową należy brać pod uwagę takie kryteria jak: miejsce popełnienia czynu, czas jego popełnienia, osobę sprawcy i ewentualnego pokrzywdzonego oraz ich uczestnictwo lub zamiar uczestnictwa w imprezie masowej.
Związek taki musi mieć charakter oczywisty i bezpośredni a nie jedynie abstrakcyjny. Kodeks nie uzależnia stosowania tego środka karnego od określonego rodzaju przestępstwa z wyjątkiem występku o charakterze chuligańskim, dla którego nie jest wymagane kryterium ,,związku” z imprezą sportową. Definicja legalna występku o charakterze chuligańskim została unormowana w § 21 art. 115 Kodeksu Karnego. Zgodnie z nią, występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego. Taki występek podobnie jak przestępstwo popełnione w związku z imprezą sportową musi jednak zagrażać dobrom chronionym prawem. Oceniając czy istnieje takie zagrożenie sąd bierze pod uwagę postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa, sposób życia sprawcy przed popełnieniem czynu, przynależność do organizacji społecznych, karalność za wykroczenia związane z imprezami masowymi czy też naprawienie wyrządzonej szkody po popełnieniu przestępstwa oraz charakter i wagę zagrożonego dobra.
Kryterium zagrożenia dla dóbr chronionych prawem nie jest brane pod uwagę w razie skazania za przestępstwa określone w art. 59-61 ustawy o bezpieczeństwie Imprez Masowych takich jak: wnoszenie i posiadania na imprezie masowej broni, wyrobów pirotechnicznych, wdzieranie się w czasie trwania imprezy masowej na teren obiektu, dopuszczenie się czynnej napaści na członka służby porządkowej. W tych wypadkach ustawodawca stworzył niejako domniemanie, że czyny te już przez sam swój charakter powodują takie zagrożenie i nie jest konieczne udowadniania spełnienia tej przesłanki przy orzekaniu zakazu. W odróżnieniu od pozostałych przestępstw postępowania w sprawie tych przestępstw prowadzi się obligatoryjnie wg. Przepisów o postepowaniu przyśpieszonym, o ile tylko zachodzą przesłanki do zastosowania tego trybu postepowania.
Zakaz wstępu na imprezy sportowe co obejmuje
Zakaz wstępu na imprezy sportowe obejmuje swoim zakresem nie tylko te, przeprowadzane na terytorium Polski. Rozciąga się on także na mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Orzekając wobec sprawcy zakaz wstępu na imprezy sportowe sąd musi dokładnie sprecyzować jego zakres, wskazując imprezy masowe, w czasie trwania których obowiązek ten ma być wykonywany, w szczególności poprzez wskazanie nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny imprez, których obowiązek dotyczy. Dodatkowo obok zakazu sąd może nałożyć na sprawcę także inne obowiązki takie jak obowiązek przebywania skazanego w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego lub obowiązek stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji. Te obowiązki nie mogą jednak trwać dłużej niż czas trwania zakazu wstępu na imprezy masowe a więc maksymalnie do 6 lat.
Przeczytaj więcej o prawie cywilnym