W świetle obowiązującego prawa prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców jest prawem konstytucyjnie chronionym. Prawo do wychowywania dzieci oraz prawo do kontaktów z nimi należą zaś do kategorii tzw. praw rodzicielskich, które również gwarantowane są przez Konstytucję RP. Niemniej nie ulega wątpliwości, że to szeroko rozumiane „dobro dziecka” wiedzie prym nad prawami rodziców. Wobec tak delikatnej materii należy uznać za aktualne stanowisko Sądu Najwyższego, który wskazuje, że rozstrzygając o władzy rodzicielskiej Sąd winien kierować się przede wszystkim dobrem dziecka, nie zaś interesem czy ambicjami rodziców. Niemniej sytuacje życiowe niejednokrotnie weryfikują realizację poszczególnych praw zarówno z uwagi na dobro dziecka, jak i prawa rodziców. Jedną z chyba najbardziej newralgicznych takich sytuacji jest rozwód rodziców dziecka. W tej kwestii bowiem należy zwrócić szczególną uwagę na istotny wpływ władzy rodzicielskiej na miejsce zamieszkania małoletniego.
Zgodnie z przepisem art. 26 § 1 k.c. miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest co do zasady miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
W wyroku orzekającym rozwód Sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Są to niezmienne elementy wyroku rozwodowego. W przypadku podjętego przez małżonków pisemnego porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka – Sąd taką wolę rodziców uwzględni i winien przenieść jego treść do sentencji wyroku. Tym samym ustawodawca wskazuje, że najlepszym rozwiązaniem dla dziecka jest uzgodnienie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów przez rodziców.
W sytuacji, gdy jednak takiego porozumienia pomiędzy stronami brak, wówczas Sąd sam rozstrzyga w tym zakresie. Możliwe są trzy warianty rozstrzygnięcia. Pierwszym jest przyznanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Drugim zaś przyznanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców z jednoczesnym ograniczeniem władzy drugiego do określonych obowiązków i uprawnień wobec dziecka. Ostatnim z kolei jest możliwość pozbawienia władzy rodzicielskiej obojga rodziców bądź jednego z nich. Sąd jest władny również do zawieszenia władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom bądź jednego z nich.
Znamiennym dla rozstrzygnięcia w przedmiocie miejsca zamieszkania dziecka jest fakt, że Sąd nie wskazuje jako takiego konkretnego adresu, pod którym ma przebywać małoletni. Przez miejsce zamieszkania dziecka rozumie się każdorazowe miejsce zamieszkania rodzica, przy którym Sąd ustalił jego miejsce zamieszkania. Nie ma zatem znaczenia gdzie dany rodzic aktualnie zamieszkuje – konkretny adres. W sytuacji, kiedy rodzice nie potrafią dojść do porozumienia w powyższym zakresie, konieczne jest ustalenie miejsca zamieszkania małoletniego przez Sąd. Każdy z rodziców może złożyć wniosek o ustalenie miejsca pobytu dziecka.
Problematyczną w zakresie miejsca zamieszkania dziecka jawi się sytuacja, kiedy po rozwodzie rodziców władza rodzicielska zostaje przyznana obojgu rodzicom. Jest to najbardziej komfortowe rozwiązanie, jeśli chodzi o realizację prawa rodzicielskiego, niemniej sprawdza się jedynie wobec współpracujących ze sobą rodziców, nie pozostających w konflikcie.
Znamienitą większość przypadków jednakże stanowi decyzja byłych małżonków o niepozostawaniu we wspólnym miejscu zamieszkania z oczywistych względów. Wówczas miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. W sytuacji zaś, gdy dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców – jego miejsce zamieszkania określi Sąd, albowiem na gruncie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie. Dopiero wobec braku porozumienia między nimi rozstrzyga Sąd opiekuńczy. Takie postępowanie wszczynane jest na wniosek złożony do Sądu opiekuńczego (rejonowego) właściwego dla miejsca zamieszkania lub pobytu dziecka, uiszczając stosowną opłatę. Zaznaczyć należy, że co do zasady rodzic, który posiada tzw. pełną władzę rodzicielską czy władza została mu powierzona nie może bez zgody drugiego z rodziców zmienić miejsca zamieszkania małoletniego, albowiem jest to kwestia, w której rodzice winni być zgodni. Swoiste „wyprowadzenie” dziecka bez uzyskanej wcześniej zgody drugiego rodzica jawi się jako niezgodne z prawem. Niemniej odstępstwami są dwie sytuacje – pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców i ograniczenie władzy do pewnych obszarów.
Nie sposób nie zauważyć, że najbardziej powszechnym problemem jest sytuacja zmiany miejsca zamieszkania małoletniego przy jednoczesnym powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców i ograniczeniu władzy drugiego do określonych praw i obowiązków. Często skonfliktowany rodzic nie wyraża zgody na taką zmianę. Zwrócić należy wówczas uwagę, że orzeczenie Sądu winno w szczegółowy sposób określać jakie prawa i obowiązku posiada rodzic, któremu została ograniczona władza rodzicielska. Jeśli z treści wyroku nie wynika, że rodzic jest upoważniony do współdecydowania o zmianie miejsca zamieszkania dziecka, wówczas zazwyczaj rodzic, któremu została powierzona władza rodzicielska może decydować samodzielnie. Analogicznie dzieje się w przypadku decyzji dotyczącej choćby edukacji czy leczenia małoletniego. Dlatego bardzo istotnym jest, by w sposób jak najbardziej precyzyjny zakreślić prawa i obowiązki rodzica, którego władza została ograniczona. Wśród podstawowych praw można znaleźć m.in. prawo do współdecydowania o istotnych sprawach związanych z leczeniem, wychowaniem i edukacją małoletniego. Niestety częstokroć konflikt zawiązany pomiędzy rozwodzącymi się małżonkami przenosi się na pole dotyczące wychowania i opieki nad dzieckiem, w związku z tym liczne są sytuacje braku zgody i porozumienia w danej kwestii. Sąd opiekuńczy może w ślad za wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka wydać stosowne postanowienie. Orzeczenie Sądu zastępuje wówczas zgodę rodzica.