Kodeks karny daje podstawy do wyodrębnienia dwóch trybów orzekania zakazu prowadzenia pojazdów w charakterze środka karnego: fakultatywnego (art. 42 §1 k.k.) oraz obligatoryjnego (art. 42 §1a-4 k.k.). W pierwszym wypadku orzeczenie zakazu pozostawione jest swobodnemu uznaniu sądu, w drugim zaś o jego wymierzeniu przesądza ustawa.
W skrócie stwierdzić można, iż przesłankami fakultatywnego orzekania zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju są: skazanie osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji oraz ustalenie, że prowadzenie pojazdów przez skazanego zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Obligatoryjnie natomiast sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie popełnienie przestępstwa z art.178b k.k. (niezatrzymanie się do kontroli w ruchu drogowym), art. 180a k.k. (prowadzenie pojazdu mechanicznego po cofnięciu uprawnień), art. 244 k.k. (niestosowanie się do orzeczonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów), czy chociażby na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
Warto jednak wiedzieć, że okres na jaki orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, nawet jeżeli orzeczono zakaz dożywotni, może ulec skróceniu.
Możliwość przedterminowego skrócenia okresu trwania powyższego środka karnego daje przede wszystkim art. 84 Kodeksu karnego, który stanowi:
§ 1. Sąd może po upływie połowy okresu, na który orzeczono środki karne wymienione w art. 39 pkt 1–3, uznać je za wykonane, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok.
§ 2. Przepisu §1 nie stosuje się, jeżeli środki karne wymienione w art. 39 pkt 2, 2a i 3 orzeczono na podstawie art. 41 §1a albo art. 42 §2.
§ 2a. Jeżeli środek karny orzeczony został dożywotnio, sąd może uznać go za wykonany, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego i nie zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego do tego, za które orzeczono środek karny, a środek karny był w stosunku do skazanego wykonywany przynajmniej przez 15 lat.
§ 3. Sąd może zwolnić skazanego z obowiązku orzeczonego na podstawie art. 41b §5 lub 7 po upływie połowy okresu, na który go orzeczono, jeżeli obowiązek był stosowany przynajmniej przez rok, a zachowanie skazanego wskazuje, że dalsze stosowanie obowiązku nie jest niezbędne do spełnienia celów środka karnego.
Tak więc warunkiem przedterminowe skrócenie powyższego okresu jest, co do zasady, łączne spełnienie dwóch warunków formalnych oraz jednego o charakterze merytorycznym, mianowicie:
1) upływ połowy okresu, na który orzeczono zakaz;
2) przestrzeganie porządku prawnego;
3) wykonywany zakazu przynajmniej przez rok.
Wniosek o skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych należy skierować do właściwego sądu. Kluczowe znaczenie dla losów takiego wniosku ma jego odpowiednie uzasadnienie. Od tego jakich argumentów użyje wnioskodawca zależeć będzie czy przekona sąd, aby odstąpił od zasady jaką jest wykonywanie orzeczonych kar i środków karnych w całości. Oczywiście równie istotne jest dopełnienie wszelkich wymogów formalnych. Adwokat od spraw karnych pomoże Państwu napisać taki wniosek, który spełni wszelkie kwestie formalne.