Zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego [k.r.o.] orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Powyższe orzeczenie zostaje przez Sąd zamieszczone w sentencji wyroku. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, w której oboje małżonkowie godzą się na rozwód bez orzekania o winie.
Przypisanie małżonkowi winy w spowodowaniu rozkładu pożycia wymaga ustalenia, że zostały naruszone obowiązki małżeńskie na skutek bądź umyślnego, bądź nieumyślnego postępowania małżonka. Powyższe postępowania może mieć zarówno postać działania (np. zdrada małżeńska, trwonienie majątku) lub zaniechania działania (np. jeden z małżonków nie udziela wsparcia drugiemu). Najlepiej pojęcie winy oddaje utrwalona linia orzecznicza Sądu Najwyższego, zgodnie z którą: „przypisanie małżonkowi winy w powstaniu rozkładu pożycia stanowi ujemną ocenę moralną postępowania takiego małżonka” (SN z dnia 4.12.1998 r., III CKN 769/98, niepubl.; SN z dnia 21.5.1998 r., III CKN 505/97; SN z dnia 26.2.1999 r., I CKN 1019/97, niepubl.).
Co prawda według danych GUS zdrada małżeńska nie jest najczęstszą przyczyną orzekania rozwodu, niemniej jednak na pewno jest to przyczyna najbardziej bolesna.
Rozważając procesowe aspekty niewierności małżeńskiej trzeba rozróżnić trzy przypadki:
- niewierność małżeńską prowadzącą do rozkładu pożycia małżeństwa;
- stwarzanie przez małżonka pozorów zdrady małżeńskiej;
- związanie się małżonka z osobą trzecią po trwałym i zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego.
1. niewierność małżeńska prowadząca do rozkładu pożycia małżeństwa
Zgodnie z art. 23 k.ro. małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Z uwagi na powyższe, zdrada małżeńska jest nie tylko zachowaniem moralnie nagannym oraz sprzecznym z przysięgą składaną przez małżonków ale również zachowaniem sprzecznym z powyżej powołaną podstawą prawną. Skoro tak, to małżonek dopuszczający się zdrady małżeńskiej, która prowadzi do rozpadu małżeństwa, ponosi winę za zaistniały stan.
W postępowaniu rozwodowym najtrudniejsze jest przedstawienie dowodów świadczących o winie małżonka. Bardzo często małżonek niewinny nie ma świadomości z jakich środków dowodowych może korzystać. Należy wskazać, iż na okoliczność winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego można przykładowo powołać dowód:
- z przesłuchania świadków: osób obcych ale również członków rodziny, który zaobserwowali niewierność małżonka,
- z przesłuchania stron tj. małżonków,
- z dokumentów: listów, notatek, rachunków lub paragonów (np. za kwiaty, kolację), faktur (np. dotyczących pobytów w hotelach), wyciągów bankowych wskazujących płatności,
- nagrań np. rozmów telefonicznych z małżonkiem, w których przyznaje się do zdrady (przy czym należy pamiętać, żeby ww. nagrania nie naruszały dóbr osobistych małżonka),
- treści wiadomości e-mail, treści wiadomości sms,
- z dokumentu w postaci raportu detektywa oraz przesłuchania osoby sporządzającej raport.
Zgromadzenie mocnego materiały dowodowego może okazać się zadaniem niełatwym oraz czasochłonnym, niemniej jednak będzie mieć kapitalny wpływ na wynik sprawy rozwodowej.
Ad. 2 stwarzanie przez małżonka pozorów zdrady małżeńskiej
Kwestią niezwykle istotną jest możliwość przypisania winy małżonkowi, który co prawda faktycznie niewierności małżeńskiej się nie dopuścił, lecz swoim zachowaniem stwarzał pozory takie zdrady. Powyższe pozory powinny jednak budzić u drugiego małżonka przekonanie, że do zdrady doszło [SN z dnia 08.01.1971, III CRN 442/70]. Jako przykład najprościej można powołać sytuację, gdy kobieta, pragnąc wzbudzić zazdrość u męża stwarza pozory posiadania romansu. Mąż będąc przekonany, że żona go zdradza może w wyniku takiego zachowania żony złożyć pozew o rozwód z wniosek o orzeczenie go z winy małżonki.
Ad 3. związanie się małżonka z osobą trzecią po ustaniu pożycia małżeńskiego
Należy zaznaczyć, że małżonek, który związał się z inną osobą dopiero po trwałym i zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego nie ponosi winy za rozwód wynikający z powyższej „niewierności”. Powyższe stanowisko potwierdził również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21.03.2003r. II CKN 1270/00]. Omawianą sytuację może obrazować przykład, w którym mąż związał się z inną kobietą w toku postępowania rozwodowego. Należy natomiast wskazać, że wcześniej tj. jeszcze gdy małżonkowie żyli razem mąż nie miał romansu.
Konkludując należy wskazać, że nie tylko sam fakt zdrady małżeńskiej może przesądzić o winie małżonka. O powyższym może przesądzić również stwarzanie pozorów takiego zachowania. Nie może zaś stanowić o winie związanie się przez małżonka z inną osobą, jeżeli nastąpiło to już po rozkładzie pożycia małżeńskiego. W postępowaniu rozwodowym najtrudniejsze jest przestawienie sądowi niezbitych dowodów świadczących, że doszło do niewierności małżeńskiej. Postępowanie rozwodowe mające na celu wykazanie winy drugiego małżonka jest postępowaniem trudnym i należy się do niego należycie przygotować zbierając zawczasu możliwe dowody.
Zobacz również: Rozwód bez orzekania o winie czyli szybkie i bezbolesne rozstanie małżonków
Bezpłatne porady prawne!
Wszystkich małżonków z Wrocławia chętnych do uzyskania porady prawnej w zakresie możliwości wystąpienia przez nich z pozwem o orzeczenie rozwodu z winy drugiego małżonka, zapraszam do kontaktu z kancelarią.
Dane Głównego Urzędu Statystycznego zostały wskazane na podstawie rocznika demograficznego z 2012r.