Skazanych, którzy nie stawili się w zakładzie karnym, można podzielić na dwie podgrupy: podgrupę skazanych, którzy nie stawili się w zakładzie karnym w celu rozpoczęcia wykonywania kary pozbawienia wolności i podgrupę skazanych, którzy nie powrócili do zakładu karnego w celu kontynuacji odbywania kary pozbawienia wolności.
Skazani, którzy nie powrócili do zakładu karnego w celu kontynuowania kary pozbawienia wolności, to zarówno skazani korzystający z zezwoleń na czasowe opuszczenie zakładu karnego bez dozoru (czyli tzw. przepustek), jak i skazani korzystający z przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności. Jeżeli chodzi o przepustki to w grę wchodzą zarówno przepustki nagrodowe (art. 138 k.k.w.) np. zezwolenie na widzenie z osobą najbliższą poza zakładem karnym; przepustki losowe (art. 141a. k.k.w) udzielane w wypadkach szczególnie ważnych dla skazanego np. odwiedzenie poważnie chorego członka rodziny), a także przepustki systemowe (art. 91 pkt 2,3 i 7 k.k.w) czyli np. zatrudnienie skazanego poza zakładem karnym bez konwojenta.
Zarówno skazani, korzystający z przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności, jak i osoby korzystające z przepustek mają obowiązek w wyznaczonym terminie stawić się z powrotem w zakładzie karnym.
Skazani, którzy w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu nie wrócą do zakładu karnego popełniają przestępstwo. SN uznał, że pod pojęciem dnia należy rozumieć ,,każdy 24-godzinny odcinek czasu, niezależnie od tego, w jakiej chwili rozpoczyna się jego liczenie.” Tym samym SN przyjął koncepcję computatio naturalis (a momento ad momentum) oznaczającą, że 3-dniowy termin liczy się uwzględniając nie tylko dzień, ale również godzinę i minutę zdarzenia (wyr. SN z 28.6.2017 r., III KK 35/17, Legalis).
Skazanym, za niepowrót do zakładu karnego grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności do roku czasu. Przestępstwa jednak nie popełniają osoby, które mimo braku powrotu do zakładu karnego wykażą, że przyczyna ich nieobecności była usprawiedliwiona czyli np. spowodowana ciężką chorobą, wypadkiem drogowym czy też porwaniem.
Dodatkowo skazani, którzy uzyskali przepustki nagrodowe takie jak zezwolenie na widzenie bez dozoru, poza obrębem zakładu karnego, z osobom najbliższą lub godną zaufania, na okres nieprzekraczający jednorazowo 30 godzin (art. 138§1 pkt 7 k.k.w.) albo skazani, którzy uzyskali zezwolenia na opuszczenia zakładu karnego bez dozoru, na okres nieprzekraczający czasowo 30 dni, zanim podejmą decyzję o niepowrocie do zakładu karnego powinni być świadomi, że w razie podjęcia takiej decyzji, przez następne 6 miesięcy nie będą mogli skorzystać z tych przepustek (art. 138§1 pkt 8 k.k.w.).
Przestępstwem natomiast nie jest samo niestawienie się na wezwanie zakładu karnego, który wzywa do rozpoczęcia odbywania kary pozbawienia wolności. Prowadzi to do wniosku, że w świetle obowiązujących regulacji karnych, skazany, który nie odbył nawet jednego dnia kary pozostaje bezkarny, w przeciwieństwie do skazanego, który nie powrócił z przepustki lub z przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności.
Oczywiście skazany, który ma rozpocząć odbywanie kary pozbawienia wolności, jest obowiązany stawić się w areszcie śledczym do odbycia kary i w przypadku niestawienia się musi liczyć się z tym, że zostanie doprowadzony do zakładu karnego i obciążony kosztami tego doprowadzenia (art. 79§2 k.k.w.).