Prawidłowe dokonywanie doręczeń pism sądowych oraz odpisów pism procesowych składanych do sądu jest bardzo ważne, zależy od tego ważność postępowania, obliczanie terminów, skuteczność wnoszenia środków zaskarżenia oraz stwierdzenie prawomocności wydanego orzeczenia.
Skuteczne doręczenie pisma sądowego polega na tym, że adresat ma możliwość zapoznania się z jego treścią, odpowiedzi na nie oraz podjęcie jakichkolwiek innych czynności prawnych. Wyjątkiem w tym przypadku jest art. 556 § 1 k.p.c., który mówi o tym, że sąd może zaniechać doręczenia pism sądowych, wezwania lub wysłuchania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jeżeli uzna to za niecelowe ze względu na stan zdrowia tej osoby.
Pisząc o doręczeniach należy wskazać na bardzo ważną zasadę, która ma kluczowe znacznie. Ów zasadą jest zasada oficjalności doręczeń. Oznacza, że doręczenia są obowiązkiem sądu i to on powinien doręczać stroną odpisy pozwu, odpowiedzi na pozew. Wyjątek stanowi przepis art. 132 § 1 k.p.c., który mówi o tym, że w toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami.
Co do zasady sąd dokonuje doręczeń za pośrednictwem operatora pocztowego, osoby zatrudnionej w sądzie, komornika lub sądową służbę doręczeniową. Doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie. Na wniosek strony może być to także skrytka pocztowa.
Pisma skierowane do przedsiębiorców, wspólników spółek handlowych, osób prawnych, organizacji wpisanych do rejestru dostarcza się do ich siedziby wskazanej w ów rejestrze. Gdy nie można ich doręczyć, pozostawia się je w aktach sprawy ze wskazaniem, iż zostały skutecznie dostarczone adresatowi.
Jeśli chodzi o osoby fizyczne mogą one odebrać je osobiście, lub jeśli nie posiadają zdolności procesowej odbiera je przedstawiciel ustawowy.
Osoby przebywające za granica powinny wskazać pełnomocnika do doręczeń w kraju ojczystym. Gdy nie zostanie spełniony ten warunek, pismo pozostawia się w aktach sprawy i uznaje za skutecznie doręczone.
W przypadku elektronicznego postępowania upominawczego pisma doręcza się za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
Wyróżniamy dwa rodzaje doręczeń:
- właściwe, które charakteryzuje się tym, że adresat odbiera pismo do rąk własnych,
- zastępcze polega na tym, że doręczenie następuje do osoby innej niż adresat, a osoba ta zobowiązuje się przekazać przesyłkę adresatowi. Może być to inny domownik, dozorca domu, sołtys.
W przypadku doręczenia zastępczego adresat zawsze może dowodzić, że doręczenie nie nastąpiło, ponieważ osoba, która się zobowiązała do przekazania przesyłki, obowiązku tego nie dopełniła.
Popularnym terminem pojawiającym się zawsze przy omawianiu terminu doręczenia jest awizo. Jest to informacja o pozostawionej w placówce pocztowej przesyłce. Adresat ma w sumie 14 dni na jej odebranie tj. 7 dni od pozostawienia awiza w skrzynce pocztowej i ponownie 7 dni, gdy adresat nie odebrał przesyłki. Po upływie tego terminu przesyłka zostaje skutecznie doręczona. Jeśli adresat odebrał list, wówczas jego odbiór potwierdza własnoręcznym podpisem z podaniem właściwej daty.
Może wystąpić taka sytuacja, że powód składając pozew, nie zna adresu pozwanego. Wówczas osoba zainteresowana, w tym przypadku powód, składa wniosek o ustanowienie kuratora. Aby dostarczyć skutecznie przesyłkę należy doręczyć ją do rąk kuratora. Jedynie w sprawach o roszczenia alimentacyjne, o ustalenie pochodzenia dziecka przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadza dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.
Doręczenie może nastąpić także przez wywieszenie w budynku sądowym danego pisma, jeśli nie wywołuje ono podjęcia obrony przez druga stronę.
Na koniec należy podnieść, że odmowa przez adresata odebrania przesyłki, skutkuje tym, iż uznaje się ja za skutecznie doręczoną. Zatem, gdy odwiedzi nas listonosz, celem pozostawienia przesyłki, należy ją odebrać, ponieważ w konsekwencji i tak zostanie uznana za skutecznie doręczona po upływie czternastodniowego terminu.
autorem powyższego wpisu jest Marta Skwarczyńska, studentka 4 roku prawa Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej