Skazani prawomocnym wyrokiem sądu polskiego na karę pozbawienia wolności czasami chcieliby ją odbyć w innym kraju niż w Polsce. Można wyróżnić dwa powody takiej decyzji. Pierwsza sytuacja dotyczy skazanych obywateli polskich, których rodziny mają miejsce zamieszkania w innym kraju lub sami skazani wyprowadzili się poza granice Polski i tam prowadzą swoje życie. Druga sytuacja może dotyczyć cudzoziemców, którzy zostali skazani przez polski sąd, a oni sami chcieliby odbyć karę pozbawienia wolności w ojczyźnie.
Na takie rozwiązanie pozwala art. 611t Kodeksu postępowania karnego, w którym ustawodawca wskazał, iż za zgodą skazanego sąd okręgowy, w którego okręgu wydano orzeczenie może wystąpić o wykonanie orzeczenia do właściwego sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Wniosek o wystąpienie może złożyć przede wszystkim sam skazany, jego obrońca, Minister Sprawiedliwości oraz właściwy sąd lub inny organ państwa wykonania orzeczenia. Skazany musi przebywać na terytorium Polski lub w innym państwie członkowskim UE, do którego orzeczenie będzie przekazane do wykonania. Z powyższego jednoznacznie wynika, że orzeczenie może być wykonane w tym trybie tylko w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Zwrócić należy również uwagę, że o wystąpieniu decyduje sąd okręgowy, który może nie zgodzić się z argumentami wskazywanymi przez skazanego. Zgoda skazanego jest potrzebna co do zasady. Jeżeli skazany jest obywatelem państwa, w którym chce aby kara została wykonana i posiada tam stałe lub czasowe miejsce pobytu jego zgoda nie jest wymagana. To samo dotyczy sytuacji, w której skazany nie ma w tym państwie miejsca pobytu, ale po odbyciu kary będzie tam wydalony. Zgoda skazanego nie jest wymagana także, jeżeli zbiegł on do państwa wykonania orzeczenia z obawy przed toczącym się postępowaniem karnym w Polsce.
Wystąpienie sąd kieruje wyłącznie do jednego państwa wykonania orzeczenia. Nie ma możliwości wystąpienia do dwóch lub więcej państw członkowskich Unii Europejskiej. Ponowne wystąpienie do innego państwa może nastąpić tylko w przypadku niewykonania albo częściowego wykonania orzeczenia.
Skazany w swoim wniosku musi przekonać sąd, że przekazanie orzeczenia do wykonania pozwoli w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary. Jak widać są to bardzo nieostre przesłanki, dlatego trzeba użyć przekonywujących argumentów, żeby sąd podjął decyzję o wystąpieniu o wykonanie kary pozbawienia wolności do innego kraju. Pomocny w konstruowaniu argumentacji może okazać się pkt 9 preambuły decyzji ramowej Rady Unii Europejskiej z 27.11.2008r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności – w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej. Zgodnie z jego treścią wykonanie kary powinno zwiększać szansę na resocjalizację osoby skazanej. Sąd okręgowy chcąc się upewnić, że wykonanie kary w innym państwie ułatwi resocjalizację skazanego, powinien uwzględnić takie czynniki, jak więzi osoby skazanej z tym innym państwem oraz to, czy traktuje on to państwo jako miejsce, z którym łączą go więzi rodzinne, językowe, kulturowe, społeczne, gospodarcze lub innego rodzaju.
Możliwość przekazania kary do wykonania ogranicza się tylko do prawomocnie orzeczonej kary pozbawienia wolności, która podlega wykonaniu. Bez znaczenia pozostaje wysokość orzeczonej kary. Zwrócić należy uwagę jednak, że właściwy organ państwa obcego może odmówić wykonania kary, jeżeli w chwili otrzymania wyroku pozostało do odbycia mniej niż 6 miesięcy.
Sąd okręgowy rozpoznaje sprawę wystąpienia na posiedzeniu. Należy pamiętać, że na postanowienie sądu w przedmiocie wystąpienia zażalenie nie przysługuje.
Skazany przebywający na terytorium Polski jest przekazywany do właściwego sądu lub innego organu państwa wykonania orzeczenia w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się decyzji o wykonaniu orzeczenia zapadłej w tym państwie.
Wartym wskazania jest fakt, iż samo wystąpienie o wykonanie orzeczenia nie wstrzymuje postępowania wykonawczego. Tylko z chwilą otrzymania informacji o rozpoczęciu odbywania przez skazanego kary w państwie obcym, postępowanie wykonawcze zawiesza się. Natomiast po otrzymaniu informacji o zakończeniu wykonywania kary, sąd polski podejmie zawieszone postępowanie i je umorzy. Jeżeli w Polsce na etapie postępowania wykonawczego sąd zastosował wobec skazanego odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, nie ma to żadnego wpływu na sposób wykonania kary w państwie obcym. W stosunku do takiego skazanego należy stosować przepisy państwa obcego o sposobie wykonywania kary pozbawienia wolności.
Zanim podejmie się decyzję o złożeniu wniosku do sądu okręgowego, należy sprawdzić jakie przepisy dotyczące wykonywania kary pozbawienia wolności obowiązują w państwie, w którym chcemy aby nasza kara została wykonana.