W praktyce obrotu gospodarczego bardzo często zdarzają się sytuacje, w których wierzyciel doręcza dłużnikowi fakturę VAT po upływie terminu jej płatności. Jest to oczywiście sytuacja niepożądana, niemniej jednak częsta. Przyczyny można upatrywać zarówno w działaniu poczty lub w działaniu samego wierzyciela.
Przykład: faktura VAT została wystawiona w dniu 01.04.2013r., termin płatności wskazano na dzień 01.05.2013r. Dłużnik zaś otrzymał fakturę VAT w dniu 15.05.2013r. tj. po upływie terminu płatności.
Warto zastanowić się jak wówczas powinien zachować się dłużnik, kiedy powinien uregulować płatność i czy wierzyciel może obciążyć dłużnika obowiązkiem zapłaty odsetek, a jeśli tak to za jaki okres i w jakiej wysokości.
Już na wstępie należy zaznaczyć, że samo doręczenie dłużnikowi faktury VAT (pomijając kwestię dotyczące podatków i księgowości) jest tylko przypomnieniem dłużnikowi o jego zobowiązaniu. Powyższe dotyczy sytuacji, gdy płatność wynika z umowy. Sama zaś umowa może być umową pisemną bądź ustną. Oczywiście w przypadku umowy ustnej, wierzyciel natrafi na większe problemy związane z ustaleniem treści umowy, w tym terminu płatności, nie będzie to jednak przedmiotem mojego zainteresowania w niniejszym wpisie. W sytuacji więc, gdy według umowy strony uzgodniły termin płatności na konkretny dzień, a dłużnik pomimo nadejścia ww. terminu nie reguluje zobowiązania, wówczas dłużnik pozostaje w zwłoce z ze spełnieniem świadczenia pieniężnego i od dnia następnego od daty wymagalności wierzyciel może domagać się odsetek ustawowych (lub umownych, jeśli zostały zastrzeżone). Bez znaczenia będzie wówczas okoliczność braku uprzedniego doręczenia dłużnikowi faktury VAT.
Jak zostało wskazane powyżej, w sytuacji umownego ustalenia terminu płatności zarówno wierzyciel jak i dłużnik nie będą mieć problemów z ustaleniem terminu płatności, a tym samym okresu za który należy dłużnika obciążyć odsetkami z tytułu zwłoki w płatności. Odsetki będą się wierzycielowi należały również w przypadku, gdy przedsiębiorcy nie przewidzieli w umowie terminu zapłaty, jednak pod pewnymi warunkami. Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w przypadku gdy termin zapłaty nie został określony w umowie, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe, po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważa się dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze VAT lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Należy jednak pamiętać, że odsetek nie można dochodzić na okres wcześniejszy niż od dnia doręczenia wezwania/faktury VAT. Po upływie terminu wymagalności (wynoszącego powyżej 30 dni) wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie art. 56 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
- wierzyciel spełnił swoje świadczenie;
- wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie albo wezwaniu.
Przykład: faktura VAT została wystawiona w dniu 01.04.2013r., termin płatności wskazano na dzień 16.05.2013r. (45 dniowy termin płatności). Dłużnik otrzymał fakturę VAT w dniu 10.04.2013r. i nie zapłacił, wierzyciel spełnił wszystkie wymogi ustawowe.
Od dnia 02.05.2013r. do dnia 16.05.2013r. (okres pomiędzy 31-szym dniem a dniem wymagalności) wierzycielowi należą się odsetki ustawowe.
Od dnia 17.05.2013r. do dnia zapłaty wierzycielowi należą się odsetki w wysokości odsetek podatkowych.
Warto przeczytać również:
Co zrobić, gdy dłużnik nie płaci? – Część I
Co zrobić, gdy dłużnik nie płaci? – Część II
Przedawnienie, czyli kiedy dłużnik nie musi płacić
Podstawa prawna:
ustawa z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych,
ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny,
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.